του Δημήτρη Τζάρα και του Φώτη Αναστασόπουλου
Θα μπορούσαμε να πούμε πως η λογιστική είναι για την οικονομική επιστήμη ότι οι βάσεις δεδομένων για την στατιστική. Η λογιστική είναι αυτή η νότα οργάνωσης στον χαώδη κόσμο της οικονομίας και των επιχειρήσεων που μας επιτρέπει να μετατρέπουμε την ουσία αυτής σε χρήσιμη και έγκυρη πληροφόρηση. Σήμερα η Ελλάδα (και ολόκληρος ο πλανήτης) κάνει το επόμενο βήμα και η λογιστική μπαίνει ολοκληρωτικά στον κόσμο της τεχνολογίας και του διαδικτύου. Ωστόσο για να καταλήξουμε στις σύγχρονες μεθόδους και στην χρήση του MyData, δηλαδή την νέα πλατφόρμα της Α.Α.Δ.Ε.(Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων) που θα αναλυθεί περαιτέρω παρακάτω και περιλαμβάνει αναλυτικά και συνοπτικά το σύνολο των εσόδων-εξόδων των επιχειρήσεων, χρειάστηκαν αρκετές χιλιετίες και πολλά στάδια.
Τα πρώτα σημάδια λογιστικής αποτύπωσης τα συναντάμε το 3000 π.Χ. όπου οι Νινευίτες νομοθετούν για πρώτη φορά στην ιστορία εμπορικούς νόμους για τον τρόπο επίτευξης των συναλλαγών. Αυτές τις συναλλαγές επικύρωναν με την υπογραφή τους οι γραμματείς οι οποίοι κατέγραφαν τα οικονομικά γεγονότα σε μεγάλες πλάκες. Μερικά χρόνια μετά, στην αρχαία Αίγυπτο, οι γραφείς των Φαραώ εκτελούσαν λογιστών-ελεγκτών-εκτιμητών καθώς αναλάμβαναν την πλήρη καταγραφή-επιτήρηση οικονομικών γεγονότων όπως είσπραξη φόρων, διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, κατανομή των πιστώσεων, σύνταξη εγγράφων συναλλαγών κ.α.. Απόδειξη της εξέχουσας σημασίας των γραφέων της αρχαίας Αιγύπτου αποτελεί το γεγονός πως οι τάφοι αυτών βρίσκονταν κοντά στους μεγαλοπρεπείς τάφους των Φαραώ.
Αιώνες αργότερα η λογιστική επιστήμη κάνει τα πρώτα της βήματα και στην Αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Αρχαία Αθήνα όπου εμφανίζεται το πρώτο λογιστικό σώμα με σκοπό την παρακολούθηση-επιτήρηση των δημόσιων οικονομικών της πόλης-κράτους. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη (Αθηναίων Πολιτεία) το συνέδριο των λογιστών κατέγραφε σε ειδικούς λογαριασμούς τα έσοδα και τα έξοδα και όσοι παρανομούσαν οδηγούνταν στην Δικαιοσύνη. Μερικά χρόνια μετά, στον χρυσό αιώνα του Περικλή, θεσμοθετείται νόμος όπου οι τοπικοί άρχοντες υποχρεούνται να αποτυπώνουν τα έσοδα-έξοδα τους σε λίθινες πινακίδες και έπειτα να τα δημοσιεύουν. Παράλληλα με τα παραπάνω δημιουργείται το πρώτο αρμόδιο όργανο (Σώμα Ελεγκτών) που αποτελούνταν από δέκα έφορους οι οποίοι καλούνται ‘εύθυνοι’, εκλέγονται από τον λαό και ασκούν έλεγχο στα οικονομικά των αρχόντων.
Κατά την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία γινόταν έλεγχος του Δημόσιου Θησαυροφυλακίου από τους ‘ύπατους’ (ή ‘ταμίες’) που εξέταζαν τα έσοδα-έξοδα των επαρχιών και στην συνέχεια έστελναν τα αποτελέσματα για έγκριση στην Σύγκλητο. Στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δημιουργήθηκε ουσιαστικά και το πρώτο ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου όπου για την διενέργεια οικονομικών συναλλαγών θα έπρεπε να εκδίδονται τα ανάλογα έγγραφα (παραστατικά) τα οποία ανέγραφαν την ταυτότητα και τον τίτλο του δανειστή καθώς και την πιστοποίηση της ολοκλήρωσης του έργου ή της παραλαβής των προϊόντων. Στην συνέχεια έπαιρναν μέρος στην διαδικασία οι δικαστές (ενέκριναν τις πληρωμές), οι γραφείς (αποτύπωση των γεγονότων), οι κοσμήτορες (εποπτεία-έλεγχος της διαδικασίας) και οι εξεταστές (συλλογή φόρων). Σημαντική εξέλιξη της εποχής αυτής αποτελεί πως ενώ υπήρχαν λογιστικές διαδικασίες δεν εξελίχθηκαν όπως θα έπρεπε στην διάρκεια του χρόνου και έτσι συναντάται ως ένας λόγος της κατάρρευσης της Αυτοκρατορίας. (Νεγκάκης, 2013:4,5,6)
Το επόμενο βήμα είναι που καθιέρωσε ουσιαστικά την λογιστική επιστήμη πλαισιώνοντας την και αυτό δεν είναι άλλο από την ‘γένεση’ του διπλογραφικού συστήματος από τον ‘πατέρα’ της λογιστικής, τον φραγκισκανό μαθηματικό-μοναχό Luca Pacioli. Πρόδρομο του Pacioli αποτέλεσαν οι οικογενειακές επιχειρήσεις που δημιουργήθηκαν τον 12ο αιώνα στην Φλωρεντία όπου διέπονταν από την αρχή της ευθύνης των εταίρων. (Νεγκάκης, 2016:23)
Το πρώτο βιβλίο που όριζε την λογιστική επιστήμη ήταν του Luca Pacioli και δημοσιεύθηκε το 1494 υπό τον τίτλο ‘Summa de arithmetica, geometria’ (‘Σύνολο της αριθμητικής και της Γεωμετρίας). Στο βιβλίο περιέχονταν το διπλογραφικό σύστημα της χρέωσης-πίστωσης και απευθυνόταν αρχικά στους εμπόρους ώστε σύμφωνα με αυτό να ελέγχουν της ισότητα των χρεώσεων με τις πιστώσεις τους. Αυτή η λογική του διπλογραφικού συστήματος για την καταγραφή των λογιστικών γεγονότων, που χρησιμοποιείται έως σήμερα, (bookkeeping) έγινε αμέσως πασίγνωστη και το βιβλίο του έγινε best-seller σε όλη την Ευρώπη. (The Evolution of Accounting, χ.χ.)
Ο επόμενος μεγάλος σταθμός που άλλαξε την λογιστική επιστήμη είναι η θέσπιση λογιστικών προτύπων μέσω του Αμερικανικού FASB (Financial Accounting Standards Board) και των IFRS (International Financial Reporting Standards) και IASB (International Accounting Standard Board). Η ιδέα για την δημιουργία του FASB ήρθε στα τέλη της δεκαετίας του 50 μετά το τέλος παγκοσμίου πολέμου. Η βασική επιδίωξη των προτύπων είναι να μειώσει τις διαφορές μεταξύ της αποτύπωσης και παρουσίασης των οικονομικών καταστάσεων ώστε να υπάρχει μία ομοιογένεια αυτών, και ιδιαίτερα των επιχειρήσεων που είναι εισηγμένες και υποχρεούνται σε δημοσίευση. Η δημιουργία της Επιτροπής Διεθνών Λογιστικών Προτύπων ιδρύθηκε το 1973 και από το 2001 αναδείχθηκε σε αυτόνομο παγκόσμιο όργανο. Από το 2002 υπάρχει συνεργασία μεταξύ των FASB και IASB με το αντίστοιχο όργανο των Η.Π.Α. (GAAP, Generally Accepted Accounting Principles), ενώ από το 2013 το διεθνή λογιστικά πρότυπα εφαρμόζονται σε περισσότερες από 100 χώρες παγκοσμίως, γεγονός που αποδεικνύει την βαρύτητα και την σημαντικότητα αυτών στην διαμόρφωση και πλαισίωση της σύγχρονης λογιστικής επιστήμης. (Compatibility in International Accounting Standards, χ.χ.).
Τώρα θα αναλύσουμε περαιτέρω το νέο βήμα στην λογιστική που θα μεταβάλλει ριζικά την λογιστική και φορολογική λειτουργία των επιχειρήσεων στην Ελλάδα και την μετάβαση αυτών στην ηλεκτρονική τιμολόγηση-τήρηση βιβλίων. Ο ρόλος του λογιστή-φοροτεχνικού-ελεγκτή θα αλλάξει όπως θα αλλάξει και η καθημερινότητα των οντοτήτων.
Τα παλιά μοντέλα της λογιστικής των επιχειρήσεων, είχαν ημερομηνία λήξης. Ο λόγος είναι προφανής και συγκεκριμένα αντικατοπτρίζεται στα εξής σημεία:
- Ευκολία παραποίησης των στοιχείων και φοροδιαφυγή
- Γραφειοκρατία και σπατάλη χρόνου
- Δυσκολία στο έργο του ορκωτού λογιστή
Έπειτα, λοιπόν, από αναζήτηση μίας εφικτής λύσης στο πρόβλημα, ήρθε στη ζωή μας το myDATA. Πρόκειται για την ψηφιακή πλατφόρμα της Α.Α.Δ.Ε. στην οποία περιλαμβάνονται τα παραστατικά εσόδων/εξόδων και οι λογιστικές εγγραφές τακτοποίησης για τον προσδιορισμό του λογιστικού και φορολογικού αποτελέσματος κάθε έτους, καθώς και συγκεντρωτικά τα δεδομένα της οντότητας σε μηνιαία και ετήσια βάση. Με απλά λόγια, γίνεται μία μετάβαση σε ηλεκτρονικά βιβλία και ηλεκτρονική τιμολόγηση. Τα παραπάνω, να σημειωθεί ότι ισχύουν μόνο για όσες οντότητες τηρούν λογιστικά αρχεία σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (ΕΛΠ).
Το Υπουργείο Οικονομικών και η Α.Α.Δ.Ε. έχουν επενδύσει πολύ σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, διότι οραματίζονται να σταματήσουν φαινόμενα έκδοσης πλαστών φορολογικών στοιχείων, όπως επίσης και η έκδοση/λήψη εικονικών. Παράλληλα, με την υποχρέωση των ηλεκτρονικών τιμολογίων, στοχεύουν στην πάταξη της φοροδιαφυγής και στην αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ. Αισιόδοξο μήνυμα για τη συνέχεια στέλνει η Πορτογαλία, η οποία μέσα από αντίστοιχη δράση κατάφερε να δει αύξηση στην είσπραξη ΦΠΑ κατά 780 εκατ. ευρώ σε έναν χρόνο. Κερδισμένο δεν αναμένεται να είναι μόνο το κράτος, αλλά και οι επιχειρήσεις, καθώς θα μειωθούν σημαντικά τα κόστη που αφορούν την τιμολόγηση. Σύμφωνα με μελέτη του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Εμπορίου και Ηλεκτρονικού Επιχειρείν του Ο.Π.Α., η καθολική εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης μπορεί να εξοικονομήσει 1-1,5 δις ετησίως για τις ελληνικές επιχειρήσεις (Κώστας Κετσιετζής, 2020).
Ταυτόχρονα, το myDATA συμβάλλει και στην μείωση της γραφειοκρατίας, όπως επίσης και στη διευκόλυνση της εργασίας του ορκωτού λογιστή. Θα γίνει μία παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο επιτυγχάνεται αυτό, μέσα από μία σύντομη περιγραφή των διαδικασιών. Σε πρώτο στάδιο διαβιβάζεται ηλεκτρονικά, στην πλατφόρμα, η σύνοψη των παραστατικών και στη συνέχεια ενημερώνονται αυτόματα τα ηλεκτρονικά βιβλία του εκδότη και του λήπτη, ημεδαπής, των παραστατικών. Τακτικά τα λογιστικά προγράμματα των επιχειρήσεων ενημερώνονται και συσχετίζονται με τα βιβλία του myDATA και έπειτα από τον συσχετισμό ακολουθεί ενημέρωση του myDATA με τον χαρακτηρισμό των λογιστικών εγγραφών από το λογιστικό πρόγραμμα. Σε τελικό στάδιο, μετά από την υποβολή των δηλώσεων (ΦΠΑ, παρακρατούμενοι φόροι, κλπ.), ο ορκωτός λογιστής εξοικονομεί χρόνο στην εργασία του, αφού απλά αντιπαραβάλλει τις δηλώσεις με τα ηλεκτρονικά βιβλία και συμπεραίνει αν υπάρχει συμφωνία των ποσών (Νιφορόπουλος Κ. – Καρποδίνης Δ., 2020, σ. 123). Ο φορολογικός έλεγχος που αναλαμβάνει να πραγματοποιήσει ο ορκωτός ελεγκτής αποτελεί μία χρονοβόρα διαδικασία, καθώς υπάρχει πληθώρα δεδομένων που πρέπει να ελεγχθούν και συμφωνιών που απαιτείται να επέλθουν. Πολλές φορές τα αρχεία που χρησιμοποιούνται για αυτή τη διαδικασία είναι περίπλοκα και δεν βρίσκονται στην κατάλληλη μορφοποίηση, ώστε να εξαχθούν τα απαραίτητα συμπεράσματα δίχως ανούσια σπατάλη χρόνου. Πρόκειται για ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει κάθε ελεγκτής, καθώς υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός ωρών εργασίας και έτσι πολλές φορές αναγκάζεται να εργαστεί επιπλέον ώρες από το σπίτι του χωρίς ανταμοιβή. Με το myDATA οι διαδικασίες γίνονται αυτοματοποιημένες και ταυτόχρονα περιορίζονται σημαντικά και οι πιθανότητες σφάλματος.
Το myDATA αναμένεται να συμβάλλει και στην ελαχιστοποίηση μορφών απάτης στο εσωτερικό της επιχείρησης, όπως αναφέρθηκε, σχετικά με πλαστά και εικονικά τιμολόγια, τα λεγόμενα billing schemes. Συγκεκριμένα παρατηρούνται συχνά φαινόμενα κλοπής από υπαλλήλους των επιχειρήσεων με τη μέθοδο της “εταιρείας βιτρίνας” και της έκδοσης τιμολογίων για προσωπικά έξοδα. Πλέον θα είναι δύσκολο να συμβεί κάτι τέτοιο γιατί τα τιμολόγια θα καταχωρούνται στην πλατφόρμα της Α.Α.Δ.Ε. και θα υπάρχει έλεγχος των στοιχείων. Συνεπώς, διευκολύνεται η δουλειά του εσωτερικού ελεγκτή και μειώνονται οι πιθανότητες οι επιχειρήσεις να αποτελούν θύματα απάτης.
Ελπίζουμε η συγκεκριμένη ενέργεια να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα και να επωμιστούν τα οφέλη κράτος και επιχειρήσεις.
Βιβλιογραφία
Βιβλία:
Νεγκάκης Χ., Ταχυνάκης Π. (2013). Σύγχρονα Θέματα Ελεγκτικής & Εσωτερικού Ελέγχου: Σύμφωνα με τα Διεθνή Πρότυπα Ελέγχου. Αθήνα: Εκδόσεις Διπλογραφία.
Νεγκάκης Χ. (2016). Λογιστική Εταιρειών: Σύμφωνα με τα Ελληνικά και Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα. Θεσσαλονίκη: Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Διαδικτυακές Πηγές:
MyDATA: Όσα πρέπει να ξέρετε για το ηλεκτρονικό «μάτι» της εφορίας. Ανακτήθηκε από https://www.businessdaily.gr/xristika/27273_mydata-osa-prepei-na-xerete-gia-ilektroniko-mati-tis-eforias
The Evolution of Accounting. Ανακτήθηκε από http://crbh.co.uk/the-evolution-of-accounting/?fbclid=IwAR3hoRFJsoT94gUJBi2Dr7D0GsmBs12GWevWQ9I7X6SIqmnVgo1llSZ4G8E
Compatibility of International Accounting Standards: A Brief History. Ανακτήθηκε από https://www.fasb.org/jsp/FASB/Page/SectionPage&cid=1176156304264?fbclid=IwAR0CpByGW3wx7Yyak8VDz0MHWMtz6DEI-UlHRmmVKzr3PYwh0F18GKe1y_Q
MyDATA: Τα κίνητρα για άμεση χρήση – 10 ερωταπαντήσεις από την ΑΑΔΕ. Ανακτήθηκε από https://www.michanikos.gr/index/articles/%CE%B1%CF%83%CF%86%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AC/mydata-%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%B7%CF%84%CF%81%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CE%AC%CE%BC%CE%B5%CF%83%CE%B7-%CF%87%CF%81%CE%AE%CF%83%CE%B7-10-%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CE%B1%CE%B4%CE%B5-r9611/
Νέα δεδομένα δημιουργεί για τις επιχειρήσεις το MyData της ΑΑΔΕ. Ανακτήθηκε από https://www.capital.gr/oikonomia/3483594/nea-dedomena-dimiourgei-gia-tis-epixeiriseis-to-mydata-tis-aade
Νιφορόπουλος Κωνσταντίνος.(2020). My Data: Ηλεκτρονικά Βιβλία. Ανακτήθηκε από https://www.taxheaven.gr/pagesdata/mydata_4.pdf
