Θαλάσσιος τουρισμός: μία ευκαιρία στην ελληνική αγορά

της Ελένης Σαββίδου

Η ναυτιλία είναι σημαντική για την Ελλάδα, καθώς είναι ένας τομέας στον οποίο, όπως έχουν δείξει τα παγκόσμια δεδομένα, με το πέρασμα των τελευταίων χρόνων, η χώρα μας κατέχει μία σημαντικά υψηλή θέση, με τους Έλληνες να αποτελούν ηγέτες του συγκεκριμένου κλάδου. Εκτός, όμως, από την ναυτιλία, είναι γνωστό πως βασική πηγή εσόδων για τον Ελλαδικό χώρο αποτελεί και ο τουρισμός. Η χώρα μας είναι πολύ γνωστή για τα νησιά της και την προτίμηση τους από τους ξένους, αλλά και Έλληνες, πολίτες για τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Μάλιστα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΝΣΕΤΕ (Σεπτέμβριος 2020), προέκυψε ότι «η Ελλάδα κατατάσσεται στην 7η θέση επισκεψιμότητας παγκοσμίως» και, επιπλέον, αναφορικά με το ποια χώρα θα επιθυμούσαν να επισκεφθούν στο αμέσως επόμενο ταξίδι τους, η Ελλάδα βρίσκεται πρώτη στην προτίμηση των ερωτηθέντων από τις Ευρωπαϊκές Αγορές». Τι γίνεται, λοιπόν, όταν αυτοί οι δύο βασικοί πυλώνες της Ελληνικής οικονομίας συνδυάζονται; Σε αυτή την περίπτωση προκύπτει ο λεγόμενος ΄΄θαλάσσιος τουρισμός΄΄, μία μορφή τουρισμού που αναφέρεται στην αναψυχή των επισκεπτών με την αξιοποίηση των θαλάσσιων υδάτων της χώρας είτε με τη μορφή κρουαζιέρας είτε με την μορφή θαλάσσιων σπορ, ψαρέματος, περπάτημα στις παραλίες, επίσκεψη θαλάσσιων μουσείων κτλ. Και επειδή η παρούσα έρευνα συνδυάζει τον τουρισμό με τη ναυτιλία, η πτυχή του θαλάσσιου τουρισμού που θα τεθεί σε ανάλυση είναι αυτή της μορφής κρουαζιέρας, δηλαδή της περιδιάβασης με σκάφη αναψυχής.

Τα πλοία τα οποία δύνανται να ασχοληθούν με την συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι τα λεγόμενα επιβατηγά πλοία ΄΄Passenger ships΄΄ ή τα πλοία ειδικού προορισμού αναψυχής ΄΄Pleasure ships΄΄ , τα οποία μπορούν και μεταφέρουν πλήθος ατόμων από 12 άτομα και άνω και πραγματοποιούν δρομολόγια σε εσωτερικές γραμμές, εντός της Ελλάδας (ακτοπλοϊκά, τοπικοί πλόες-εσωτερικού). Πολύ γνωστά είναι τα κρουαζιερόπλοια ΄΄Cruise ships΄΄, τα οποία χρησιμοποιούνται για τέτοιου είδους σκοπό και προτιμώνται από πολλούς ταξιδιώτες. Στην χώρα μας οι πιο γνωστές και ισχυρές σχετικές ναυτιλιακές εταιρείες είναι η Attica Group η οποία είναι και η μητρική των εταιριών Blue Star Ferries, Hellenic Seaways, Superfast Ferries που η κύρια δραστηριότητά τους είναι στα ελληνικά νησιά, η ANEK Lines, η MINOAN Lines καθώς και η SEAJETS. Για να κατανοήσουμε , επομένως, εάν η παράλληλη σχέση ναυτιλίας και εσωτερικού τουρισμού μπορεί να αποβεί οικονομικά αποδοτική, θα ήταν σκόπιμο να εξετάσουμε αρχικά την πορεία τέτοιου είδους ναυτιλιακών εταιρειών, έπειτα την πορεία του εισερχόμενου αλλά και εγχώριου τουρισμού (δηλαδή αθροιστικά: εσωτερικός τουρισμός) για κάποια πρόσφατα ενδεικτικά έτη, εξαιρώντας το τελευταίο έτος 2020 για το οποίο έχουμε μια βασική παράμετρο να πρωταγωνιστεί στα τουριστικά δεδομένα, αυτή του Covid-19. Τέλος, θα γίνει ένας έλεγχος στη σχέση που υπάρχει μεταξύ τους και αν θα μπορούσε, τελικά, να υπάρξει ανάπτυξη και ευκαιρία στην συγκεκριμένη αγορά.

Καθώς η πλειοψηφία των προαναφερθέντων εταιρειών είναι εισηγμένες στο ελληνικό Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, η πληροφόρηση σχετικά με την χρηματοοικονομική κατάσταση που βρίσκονται, στην πορεία των ετών, γίνεται εύκολα και ορθά αντιληπτή με την αναφορά στους βασικούς λογαριασμούς της Κατάστασης Συνολικού Εισοδήματος των εταιρειών και την παρουσίαση κάποιων κυριότερων χρηματοοικονομικών αριθμοδεικτών για τα υπό εξέταση έτη. Αρχικά, παρακάτω υπάρχει μία εικόνα της πορείας του ομίλου Attica Group για τα τελευταία 5 έτη (πλην του 2020).

Εικόνα 1: Διαγράμματα ΚΚ, Μικτά Κέρδη & Καθαρά Κέρδη Ομίλου Attica Group για τα έτη 2015-2019 από το site της εταιρίας.

Πηγή: https://www.attica-group.com/el/%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7-%CE%B5%CF%80%CE%B5%CE%BD%CE%B4%CF%85%CF%84%CF%8E%CE%BD/%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%BF%CF%80%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%AD%CE%B8%CE%B7.html

Σε αυτό το σημείο αξίζει να γίνει μια ενδεικτική αναφορά και σε μία από τις θυγατρικές της εταιρείες, ξεκινώντας με την ακτοπλοϊκή ναυτιλιακή εταιρεία Blue Star Ferries, της οποίας το μέγεθος ανέρχεται στα 11 επιβατηγά πλοία. Οι πωλήσεις, τα μικτά και τα καθαρά κέρδη της εταιρείας για την τριετία 2017-2019 φαίνονται στο παρακάτω γράφημα:

Πηγή: τα οικονομικά ποσά έχουν αποσπαστεί από την ιστοσελίδα της εταιρίας: https://www.attica-group.com/el/%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7-%CE%B5%CF%80%CE%B5%CE%BD%CE%B4%CF%85%CF%84%CF%8E%CE%BD/%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1/137-2017.html

Έπειτα, βλέπουμε τα αντίστοιχα οικονομικά μεγέθη για την Ανώνυμη Ναυτιλιακή Εταιρεία Κρήτης (ΑΝΕΚ), η οποία αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές εταιρείες της Ευρώπης και η κύρια πορεία των πλοίων της είναι στα ελληνικά νησιά.

Πηγή: τα οικονομικά στοιχεία έχουν αποσπαστεί από την ιστοσελίδα της εταιρίας:

https://www.anek.gr/el/investors-centre/results/

Ακολουθεί η MINOAN Lines, ακόμη μία επιτυχημένη ακτοπλοϊκή ναυτιλιακή εταιρεία, η οποία με την σειρά της παρουσιάζει τα εξής δεδομένα για τα έτη 2017-2019:

Πηγή: τα οικονομικά στοιχεία έχουν αποσπαστεί από την ιστοσελίδα της εταιρίας:

https://www.minoan.gr/financial-info

Και εφόσον μιλάμε για διαφορετικού μεγέθους εταιρείες, με ορισμένες διαφορές στην δραστηριότητα τους, δεν θα ήταν ορθό να γίνει σύγκριση με βάση τους παραπάνω λογαριασμούς, αλλά αυτό θα μπορούσε να γίνει με την βοήθεια των κυριότερων χρηματοοικονομικών αριθμοδεικτών.

ROE – Δείκτης Απόδοσης Ιδίων Κεφαλαίων

Πηγή: τα οικονομικά ποσά, για τον υπολογισμό του δείκτη, έχουν αποσπαστεί από τις επίσημες ιστοσελίδες των εταιρειών.

Η Απόδοση Ιδίων Κεφαλαίων αποτελεί έναν δείκτη ο οποίος φανερώνει πόσο ικανή είναι μία επιχείρηση να παράγει κέρδη με τα κεφάλαια των μετόχων της και, επομένως, αναπαριστά πόσο αποτελεσματικά χρησιμοποιεί τα κεφάλαιά της αυτά, ανταμείβοντας τους μετόχους της για τον κίνδυνο που υφίστανται. Άρα, είναι φανερό πως με το πέρασμα των παραπάνω 3 ετών υπάρχει, πρωτίστως, μείωση των κερδών για κάθε μία μονάδα του ευρώ που επενδύεται από τους μετόχους.

Δείκτης Καθαρού Περιθωρίου Κέρδους

Το Καθαρό Περιθώριο Κέρδους είναι ένας δείκτης ο οποίος καταδεικνύει την συνολική αποτελεσματικότητα της εταιρείας, δείχνοντας τα τελικά καθαρά κέρδη ως ποσοστό των πωλήσεων. Επομένως, συμπεραίνεται εύκολα από τα παραπάνω, πως από το 2017 στο 2018 οι εταιρείες παρουσιάζουν μεγάλη πτώση του δείκτη και, άρα, μειωμένη αποτελεσματικότητα, ενώ στο 2019 παρουσιάζεται, κυρίως, βελτίωση της αποτελεσματικότητας αυτής.

Σύμφωνα με έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική στο κεφάλαιο με τίτλο «Εξελίξεις και προοπτικές στον εισερχόμενο τουρισμό (2010-2019)», «η συμβολή των ταξιδιωτικών εισπράξεων στο ΑΕΠ της Ελλάδος βαίνει αυξανόμενη την τελευταία δεκαετία, φθάνοντας από 4,3% το 2010 σε 8,7% το 2018, όταν το αντίστοιχο ποσοστό για τις χώρες της Ευρωζώνης για το 2018 ήταν 2,5%. Επίσης, ο τουριστικός τομέας αποτελεί τον κυριότερο πόλο προσέλκυσης επενδύσεων και ως εκ τούτου συμβάλλει και με τον τρόπο αυτό στην ανάπτυξη της χώρας». Επίσης, αναγράφεται το εξής: «η ισχυρή ανάπτυξη της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας την τελευταία δεκαετία έχει φέρει την Ελλάδα στο επίκεντρο των κυριότερων ευρωπαϊκών και παγκόσμιων τουριστικών προορισμών, με τις προοπτικές της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας να εμφανίζονται πολύ ενθαρρυντικές».

Μιλώντας με αριθμούς, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ) και όσον αφορά τον εισερχόμενο τουρισμό, οι αφίξεις για τα έτη 2017 ανήλθαν σε 27.194.000, το έτος 2018 σε 30.123.000 και το έτος 2019 σε 31.348.000. Επομένως, παρατηρείται μία σταδιακή αύξηση των ξένων τουριστών που επισκέπτονται την χώρα μας στην τριετία αυτή.

Σύμφωνα, τώρα, με την ΕΛΣΤΑΤ και τη σχετική ΄΄Έρευνα Διακοπών΄΄ ο εγχώριος τουρισμός παρουσίασε μία αύξηση 22,6% από το έτος 2017 στο 2018, αλλά μείωση -11% από το έτος 2018 στο 2019.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω δεδομένα για τον εισερχόμενο, αλλά και εγχώριο τουρισμό συμπεραίνεται πως από το 2017 στο 2018 έχουμε μία άνοδο του εισερχόμενου τουρισμού κατά 10,77% και ακόμη μία πολύ σημαντική αύξηση του εγχώριου τουρισμού κατά 22,6%. Άρα, ο εσωτερικός τουρισμός της Ελλάδας, συνολικά, αυξάνεται. Από το 2018 στο 2019 παρατηρείται μία, επίσης, αυξημένη εισερχόμενη τουριστική κίνηση κατά 4,06%, αλλά και ταυτόχρονη πτώση του εγχώριου τουρισμού κατά -11%.

Τα δεδομένα της Τράπεζας της Ελλάδος για την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουνίου του έτους 2020, καταγράφουν πως ο εισερχόμενος τουρισμός σημείωσε σημαντική πτώση κατά 76,9% και, συγκεκριμένα, 2,18 εκ. τουρίστες σε σχέση με τον περσινό αριθμό τουριστών 9,4 εκ. Αυτό, βέβαια, ευθύνεται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό στην εμφάνιση του ιού που γέννησε φόβο σχετικά με τη μόλυνση των ατόμων, αλλά και ΄΄εξάντλησε΄΄ οικονομικά πλήθος ανθρώπων, με αποτέλεσμα να αναβάλλουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές. Οι ίδιες προϋποθέσεις, ισχύουν, σαφώς, και για τους εγχώριους τουρίστες, οι οποίοι μπορεί να προτιμούσαν σε κάποια άλλη περίσταση διακοπές στο εξωτερικό και το περσυνό καλοκαίρι να είχαν ένα παραπάνω λόγο να προτιμήσουν τους ελληνικούς προορισμούς, αλλά δεν παύει οι ίδιες συνθήκες να οδηγήσουν και σε άρνηση των περασμένων διακοπών. Γι’ αυτό το λόγο δεν θα δοθεί προσοχή σε αυτή την χρονιά.

Με τη βοήθεια των διαγραμμάτων των ναυτιλιακών εταιρειών παρατηρείται πως για τον Όμιλο εταιριών Attica Group τα καθαρά κέρδη παρουσιάζουν ραγδαία άνοδο 1700% από το έτος 2017 στο 2018 και επίσης αύξηση, αλλά σε μικρότερη βαθμίδα ποσοστού 23,5% το 2019. Η θυγατρική της εταιρεία, Blue Star Ferries, στο πέρασμα από το 2017 στο 2018 εμφανίζει δραματική μείωση με τις ζημιές να αγγίζουν τα 45,7 εκ. €, αλλά από το 2018 στο 2019 εμφανίζει μία θεαματική άνοδο των κερδών της που πλέον φτάνουν τα 26,2 εκ. €. Η ΑΝΕΚ από το 2017 στο 2018 παρουσιάζει μείωση στα καθαρά της κέρδη, δημιουργώντας ζημιές, ενώ για το επόμενο έτος καταγράφει άνοδο με τα κέρδη να αγγίζουν τα 3,8 εκ. €. Τέλος, η ΜΙΝΟΑΝ αφήνει πίσω το 2017 υπογραμμίζοντας μείωση των καθαρών κερδών και υπόκειται αυτή τη φορά σε ζημιές, διατηρώντας, δυστυχώς, παρόμοια πορεία και για το επόμενο έτος, 2019, που της αφήνει ακόμη μεγαλύτερες ζημιές.

Συνδυάζοντας, λοιπόν, όλα τα παραπάνω στοιχεία, δίνοντας βάση στην κερδοφορία των ναυτιλιακών εταιρειών και την αντίστοιχη τουριστική κίνηση στα έτη αναφοράς, συμπεραίνεται πως παρ’όλη την αυξητική τάση του εσωτερικού τουρισμού από το έτος 2017 στο 2018 παρατηρείται η κίνηση των κερδών των εταιρειών να τείνει να είναι, κατά βάση, καθοδική. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για τους χρηματοοικονομικούς δείκτες, καθαρού περιθωρίου κέρδους και απόδοσης ιδίων κεφαλαίων. Από την άλλη, το 2019, όπου καταγράφεται αύξηση του εισερχόμενου τουρισμού, παρόλη την μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση του αντίστοιχου εγχώριου, παρατηρείται μια, κατά κύριο λόγο, θετική πορεία των αποδόσεων των ίδιων εταιριών. Επομένως, η τουριστική κίνηση δεν φαίνεται ΄΄με μία πρώτη ματιά΄΄ καθοριστική για την εικόνα των κερδών των ναυτιλιακών εταιρειών. Αυτό, βέβαια, μπορεί να αιτιολογηθεί με διάφορα γεγονότα, όπως την οικονομική ευχέρεια των ταξιδιωτών. Ωστόσο, πρωταρχικό ρόλο παίζει η ψυχαγωγική προτίμηση των ταξιδιωτών και η διάθεσή τους για να εξερευνήσουν νέα μέρη ή να αρκεστούν σε ένα ή λίγα ελληνικά τοπία, έτσι ώστε να αποτελέσει τελικά επιλογή τους ο θαλάσσιος τουρισμός με σκάφη αναψυχής.

Η χώρα μας έχει τη δυνατότητα να επενδύσει στο Marketing. Λέγοντας Marketing εννοούμε τη δημιουργία του κατάλληλου ΄΄προϊόντος΄΄, στην κατάλληλη τιμή, με το κατάλληλο δίκτυο διανομής και την κατάλληλη προώθηση, για την ικανοποίηση των καταναλωτών και την κερδοφόρα λειτουργία της επιχείρησης. Συνεπώς, αν προωθηθεί σωστά η συγκεκριμένη μορφή τουρισμού, τμηματικά για τους ξένους τουρίστες και τους εγχώριους, κάλλιστα, θα μπορούσε η Ελλάδα μέσα από τις ήδη υπάρχουσες εταιρείες της ή ακόμη και με την επένδυση σε νέες σχετικές ναυτιλιακές εταιρείες και την αξιοποίηση των πασίγνωστων υδάτων και θαλασσών της να σημειώσει οικονομική πρόοδο, συνδυάζοντας δύο πολύ ισχυρούς της κλάδους. Εντούτοις, εκτός από τη διαφήμιση και την προώθηση των εταιριών θα μπορούσε να ενισχυθεί και το υπόλοιπο ΄΄πακέτο διακοπών΄΄, κάνοντας τα θαλάσσια τοπία πιο ενδιαφέροντα, συμπληρώνοντάς τα με διάφορα στοιχεία, όπως παροχή ξεναγήσεων και άλλου είδους υπηρεσίες σε καλές τιμές. Ενίσχυση, λοιπόν, αυτού που ήδη η φύση μας παρέχει δωρεάν, μπορεί να είναι η απάντηση σε μία πολύ μεγάλη ευκαιρία που παρουσιάζεται στον ελλαδικό χώρο. Αξίζει να κατανοηθεί πως η ίδια η Ελλάδα είναι το καλύτερο προϊόν που θα μπορούσαμε να ΄΄πουλήσουμε΄΄.

Παραπομπές – Διαδικτυακές πηγές

https://insete.gr/wp-content/uploads/2021/03/21-03_Reputation.pdf